Σε σχεδόν έξι χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα η EBRD έχει επενδύσει περισσότερα από 4 δισ. ευρώ σε πάνω από 70 έργα. Στο διάστημα αυτό έχει δει σημαντικά βήματα στις μεταρρυθμίσεις, αλλά και εξακολουθεί να αντιμετωπίζει επίμονα εμπόδια, με κυριότερο αυτό της γραφειοκρατίας.
Μιλώντας στο «MR» η πρόεδρος της EBRD για την Ελλάδα και την Κύπρο Andreea Moraru περιγράφει τα σχέδια για την επόμενη πενταετία, σημειώνει τις μεγάλες ευκαιρίες που ανοίγονται στον ενεργειακό τομέα και ειδικά στις ανανεώσιμες πηγές, επιβεβαιώνει το διαχρονικό ενδιαφέρον για τον τραπεζικό τομέα, αλλά και για στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ως μεγάλα ατού της χώρας προσδιορίζει την τοποθεσία και το «προηγμένο εργατικό δυναμικό». Ωστόσο σημειώνει πως η Ελλάδα «πρέπει να γίνει πιο εύκολο μέρος για επενδύσεις» και χτυπάει καμπανάκι για τα κόκκινα δάνεια και την μεγάλη εξάρτηση από τον τουρισμό. Προειδοποιεί δε ότι η εκτίμηση για ανάπτυξη 4% φέτος υπόκειται σε υψηλά ρίσκα.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
Μεγάλες ευκαιρίες στον ενεργειακό τομέα, μας ενδιαφέρουν πολύ και οι τράπεζες
H EBRD δίνει επενδυτική ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα εδώ και περισσότερο από πέντε χρόνια. Σε ποιους κλάδους διακρίνετε τις μεγαλύτερες προοπτικές και γιατί;
Πράγματι, είμαστε πολύ περήφανοι που δραστηριοποιόμαστε στην Ελλάδα εδώ και περίπου έξι χρόνια, έχοντας επενδύσει περισσότερα από 4 δισεκατομμύρια ευρώ σε πάνω από 70 έργα. Σκοπός μας είναι να ενισχύσουμε την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων της ελληνικής οικονομίας και να συμβάλουμε στην ανάκαμψή της. Εκτός από το επενδυτικό μας έργο, πιστεύουμε ότι η δραστηριότητα μας στην Ελλάδα στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα στην αγορά και ενθαρρύνει άλλους επενδυτές να εξετάσουν προσεκτικά τις ευκαιρίες που μπορεί να προσφέρει η χώρα.
Η νέα μας στρατηγική για την Ελλάδα καθορίζει τις επιχειρησιακές και στρατηγικές μας προτεραιότητες για τα επόμενα πέντε χρόνια, οι οποίες είναι: ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας διευκολύνοντας την επέκταση του ιδιωτικού τομέα, υποστήριξη βιώσιμων έργων ενέργειας και υποδομών, περαιτέρω ενίσχυση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Διακρίνουμε μεγάλες ευκαιρίες στον ενεργειακό τομέα και θέλουμε να βοηθήσουμε την ελληνική κυβέρνηση με τα φιλόδοξα της σχέδια για μείωση των εκπομπών άνθρακα, που συμβαδίζουν και με τους δικούς μας στόχους για μια «πιο πράσινη» χώρα.
Ο τραπεζικός τομέας είναι διαχρονικά ένας τομέας που μας ενδιαφέρει πολύ. Έχουμε υποστηρίξει όλες τις ελληνικές συστημικές τράπεζες με τη διαχείριση των κόκκινων δανείων τους, με τις εκδόσεις ομολόγων τους και με την προώθηση χρηματοδοτήσεων εμπορίου. Η Ελλάδα είναι η κορυφαία χώρα της EBRD στο πλαίσιο του Προγράμματος Διευκόλυνσης Εμπορίου (TFP) εδώ και χρόνια.
Τέλος, υπάρχουν μεγάλες προοπτικές στον τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν μεγάλες δυνατότητες, ενώ υπάρχουν και μερικές πολύ καινοτόμες νεοσύστατες επιχειρήσεις, και θέλουμε να τις υποστηρίξουμε. Έχουμε βοηθήσει εκατοντάδες μικρές επιχειρήσεις μέχρι στιγμής σε όλη την Ελλάδα, παρέχοντας συμβουλευτική υποστήριξη, προσφέροντας εκπαιδευτικά προγράμματα και οργανώνοντας διαδικτυακά σεμινάρια τεχνογνωσίας που στοχεύουν σε διάφορους τομείς της οικονομίας.
Κόκκινα δάνεια και γραφειοκρατία βάζουν φρένο στη δυναμική της χώρας
Πώς επηρεάζει το σχεδιασμό σας στη χώρα η πανδημία; Έχουν αυξηθεί τα εμπόδια; Αναδύονται νέες ευκαιρίες;
Η πανδημία έχει σίγουρα επηρεάσει τα σχέδιά μας. Αφιερώσαμε όλη τη δραστηριότητά μας το 2020 και θα κάνουμε το ίδιο και το 2021 για να βοηθήσουμε τις χώρες στις οποίες επενδύουμε, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, να αντιμετωπίσουν τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας. Τον Μάρτιο, η EBRD ήταν το πρώτο διεθνές χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που υιοθέτησε έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας και μέχρι τον Απρίλιο είχε αποφασίσει να αφιερώσει το σύνολο των δραστηριοτήτων της κατά την περίοδο 2020-21 για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της πανδημίας.
Παρέχουμε χρηματοδότηση για την κάλυψη βραχυπρόθεσμων αναγκών ρευστότητας και κεφαλαίου κίνησης των υφιστάμενων πελατών μας, έχουμε όμως βελτιώσει και τα καθιερωμένα λειτουργικά μας πλαίσια που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες εταιρειών που δεν είναι ακόμη πελάτες μας.
Για παράδειγμα, πριν από λίγους μήνες παρείχαμε δάνειο 160 εκατομμυρίων ευρώ στη ΔΕΗ για να καλύψουμε τις ανάγκες κεφαλαίου κίνησης σε μια περίοδο μεταβλητότητας των πληρωμών εκ μέρους των πελατών της μετά το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης. Η διευκόλυνση αυτή θα υποστηρίξει τις ανάγκες κεφαλαίου κίνησης της ΔΕΗ και θα ενισχύσει επίσης την ανθεκτικότητα του τομέα ηλεκτρικής ενέργειας στο σύνολό του, διασφαλίζοντας τη σταθερότητα των βασικών προμηθειών κοινής ωφέλειας και διατηρώντας το μομέντουμ για μείωση των εκπομπών άνθρακα.
Η EBRD έχει αντιμετωπίσει πολλές κρίσεις στις χώρες λειτουργίας της και πάντα αποδεικνύαμε ότι μπορούμε να προσαρμόσουμε και να αυξήσουμε τα υπάρχοντα μέσα μας για να υποστηρίξουμε τους πελάτες μας. Έχουμε ανταποκριθεί στην ανάπτυξη νέων πρωτοβουλιών για την παροχή χρηματοδότησης έκτακτης ανάγκης και την υποστήριξη πολιτικών για να αποτρέψουμε την άμεση απειλή της πανδημίας.
Νέες ευκαιρίες έχουν προκύψει κυρίως για τις επιχειρήσεις. Το κύριο είναι η ψηφιοποίηση. Λόγω της πανδημίας, οι επιχειρήσεις έπρεπε να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες, να δημιουργήσουν ηλεκτρονικά καταστήματα, να οργανώσουν online events και να επωφεληθούν από διαδικτυακές ευκαιρίες και ψηφιακά εργαλεία. Παρόλο που αυτό ξεκίνησε ως ανάγκη, πιστεύω ότι θα εξελιχθεί ως ένας νέος τρόπος επιχειρηματικής δραστηριότητας, εκσυγχρονίζοντας το επιχειρηματικό περιβάλλον στην Ελλάδα. Η EBRD θα επικεντρωθεί επίσης στην υποστήριξη αυτών των αναγκών και πρωτοβουλιών.
Η εμπιστοσύνη των επενδυτών έχει αυξηθεί, αλλά υπάρχουν ακόμη προκλήσεις
Στο διάστημα που έχετε παρουσία στη χώρα πόσο έχει αλλάξει το επενδυτικό περιβάλλον; Σε ποιο βαθμό διευκολύνουν ή δυσχεραίνουν σήμερα το έργο της EBRD παράγοντες όπως η γραφειοκρατία, η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, η ταχύτητα του τραπεζικού συστήματος;
Η εμπιστοσύνη των επενδυτών στην Ελλάδα έχει σίγουρα αυξηθεί από τότε που ξεκινήσαμε να επενδύουμε εδώ και αν η χώρα καταφέρει να διατηρήσει αυτήν τη δυναμική, είμαι βέβαιη ότι θα προσελκύσει ακόμη περισσότερους επενδυτές.
Μας ενθαρρύνει η ετοιμότητα των ελληνικών αρχών να δημιουργήσουν στην Ελλάδα ένα πιο φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον. Παρά την πανδημία, η κυβέρνηση προωθεί σημαντικές μεταρρυθμίσεις σε μια σειρά τομέων, όπως στις διαδικασίες αφερεγγυότητας, στη δημόσια διοίκηση, στο συνταξιοδοτικό, τις δημόσιες συμβάσεις και τη ψηφιοποίηση. Ο τομέας της ενέργειας υποβάλλεται επίσης σε ορισμένες μεταρρυθμίσεις και παίρνονται σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Ωστόσο, θα έλεγα ότι υπάρχουν μερικές ακόμη προκλήσεις, όπως αυτές που αναφέρατε με τη γραφειοκρατία να είναι η πιο σημαντική, που συνεχίζουν να υπάρχουν και να είναι επιβαρυντικοί για τους επενδυτές. Όλα αυτά δεν έχουν επηρεάσει τόσο πολύ το έργο της EBRD, αλλά μπορεί να έχουν επηρεάσει άλλους ξένους επενδυτές. Ένα πιο ελκυστικό επιχειρηματικό περιβάλλον είναι σημαντικό για περαιτέρω ανάκαμψη και ανάπτυξη, οπότε η Ελλάδα πρέπει να γίνει ένα ευκολότερο μέρος για επενδύσεις.
Γίνεται καλή δουλειά στην αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης
Ποιος θα είναι ο ρόλος της EBRD στην αξιοποίηση των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης;
Πιστεύουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα κάνει πολύ καλή δουλειά με την εφαρμογή του σχεδίου του Ταμείου Ανάκαμψης και είμαστε επίσης πολύ πρόθυμοι να την υποστηρίξουμε, καθώς συμβαδίζει και με τα δικά μας σχέδια.
Υπάρχει μια μεγάλη αλληλεπικάλυψη μεταξύ των στρατηγικών πυλώνων του σχεδίου του Ταμείου Ανάκαμψης και της δικής μας στρατηγικής, ιδίως στους τομείς της πράσινης ανάπτυξης, των ιδιωτικών επενδύσεων και του οικονομικού μετασχηματισμού, της ψηφιακής μετάβασης και της απασχόλησης, δεξιοτήτων και κοινωνικής συνοχής.
Μήνυμα στις ελληνικές επιχειρήσεις: Επικοινωνήστε με τα τοπικά μας γραφεία
Ποιες επιχειρήσεις και πώς μπορούν να απευθυνθούν στην EBRD για χρηματοδότηση. Ποια είναι τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους;
Έχουμε δραστηριότητα σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, από την ενέργεια, τις υποδομές και τον κατασκευαστικό τομέα έως τον τουρισμό, τη γεωργία, το εμπόριο και τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Υποστηρίζουμε επίσης τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με συμβουλευτικές υπηρεσίες, μεταφορά τεχνογνωσίας και εκπαιδευτικά σεμινάρια. Δεν μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε εταιρείες σε ορισμένους τομείς όπως δραστηριότητες που σχετίζονται τον καπνό, ουσίες που απαγορεύονται από το διεθνές δίκαιο, την αμυντική βιομηχανία και τον τζόγο.
Όπως κάθε τράπεζα, όταν εξετάζουμε τη χρηματοδότηση ενός έργου αναλύουμε διάφορες πτυχές και εξετάζουμε την οικονομική ισχύ του έργου καθώς λειτουργούμε σύμφωνα με ορθές τραπεζικές αρχές. Αναλύουμε επίσης πώς υποστηρίζει την πράσινη οικονομία, εάν προωθεί την ένταξη των γυναικών ή των νέων στην οικονομία, εάν μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας κλπ.
Ωστόσο, θέλουμε να είμαστε «συμπληρωματικοί», οπότε αναλύουμε επίσης εάν παρόμοια χρηματοδότηση θα μπορούσε να ληφθεί από τοπικές τράπεζες ή από μη τραπεζικά ιδρύματα και όχι από μας.
Εάν μια εταιρεία ενδιαφέρεται να λάβει χρηματοοικονομική ή συμβουλευτική υποστήριξη από την EBRD, προτείνω να επικοινωνήσει με τα τοπικά μας γραφεία στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ένα email που καλύπτει την επιχειρηματική ιδέα και μερικές οικονομικές πληροφορίες είναι μια καλή αρχή.
Με υψηλά ρίσκα η εκτίμηση της EBRD για ανάπτυξη 4% στην Ελλάδα το 2021
Επενδυτικοί οίκοι έχουν το τελευταίο διάστημα κατεβάσει αισθητά τον πήχυ της ανάπτυξης για την Ελλάδα φέτος (κάτω από το 3%). Ποιες είναι οι δικές σας εκτιμήσεις;
Δημοσιεύσαμε τις τελευταίες προβλέψεις μας για την οικονομική ανάπτυξη των χωρών στις οποίες επενδύουμε περίπου πριν από δύο μήνες και προβλέψαμε ανάπτυξη 4% για την Ελλάδα το 2021. Ωστόσο, αυτή η μερική ανάκαμψη υπόκειται σε σημαντικά ρίσκα, που σχετίζονται κυρίως με πιθανή συνεχιζόμενη διακοπή του τουρισμού και άλλων βασικών τομέων της οικονομίας. Οι οικονομολόγοί μας επεξεργάζονται επί του παρόντος τις νέες εκτιμήσεις μας, οι οποίες θα δημοσιευτούν σε μερικούς μήνες.
Θα μπορούσατε να προσδιορίσετε το μεγάλο “ατού” της χώρας και το πιο αδύναμο σημείο της στη σημερινή και την μετά πανδημίας εποχή;
Επιτρέψτε μου παρακαλώ να ξεκινήσω με το μεγάλο ατού της Ελλάδας, το οποίο νομίζω ότι είναι η τοποθεσία της. Οι κλιματολογικές και καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξη πράσινων έργων, ιδίως έργων ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Η τοποθεσία επιτρέπει επίσης την ανάπτυξη ισχυρών περιφερειακών δεσμών και εμπορίου, καθώς και έναν ισχυρό τουριστικό τομέα. Η χώρα θα μπορούσε ακόμη να προσελκύσει διεθνείς οργανισμούς και μεγάλες εταιρείες που θα ήθελαν να χτίσουν νέα γραφεία. Τέτοια σχέδια έχουν ήδη αρχίσει να εφαρμόζονται, με τεχνολογικούς και φαρμακευτικούς γίγαντες, όπως η Microsoft και η Pfizer. Όλα αυτά σε συνδυασμό με το πολύ προηγμένο εργατικό δυναμικό της χώρας μπορούν να βοηθήσουν την Ελλάδα να αναπτυχθεί περισσότερο μετά την πανδημία.
Όσον αφορά τα αδύναμα σημεία, θα έλεγα ότι το υψηλό επίπεδο των κόκκινων δανείων, καθώς και η γραφειοκρατία είναι από τα πιο σημαντικά. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει ήδη σημειώσει σημαντική πρόοδο και στα δύο. Ειδικότερα σχετικά με τη γραφειοκρατία, η ψηφιακή ατζέντα προχωρά, βοηθώντας την Ελλάδα να εξελιχθεί σε μια προηγμένη ψηφιακή οικονομία. Η πλατφόρμα gov.gr προσφέρει περισσότερες από 600 υπηρεσίες και αναμένεται να επεκταθεί ακόμα περισσότερο. Η ψηφιακή ατζέντα αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου πλαισίου μεταρρυθμίσεων της δημόσιας διοίκησης, η οποία εξελίσσεται παρά τις προκλήσεις της πανδημίας.
Ένα αδύναμο σημείο που αναδείχθηκε κατά την πανδημία είναι η μεγάλη εξάρτηση της χώρας από τον τουρισμό. Η διακοπή των ταξιδιών επηρέασε σημαντικά τον τουριστικό τομέα, ο οποίος συνήθως αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα πέμπτο του ΑΕΠ. Τον Αύγουστο του 2020 τα έσοδα από τον τουρισμό από το εξωτερικό ανήλθαν στο 30-35% των αντίστοιχων του Αυγούστου 2019 και η τουριστική βιομηχανία είχε μεγάλες απώλειες το δεύτερο εξάμηνο του 2020.
