Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να βρει το βηματισμό της περνώντας μέσα από τα ναρκοπέδια που αφήνουν οι διαδοχικές κρίσεις, τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει. Ζούμε σε ταραχώδεις καιρούς παραδέχτηκε στη συνέντευξή της στον «Φιλελεύθερο» της Κύπρου, η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μετσόλα, αναγνωρίζοντας πως η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο.

Όπως ανέφερε, μετά την πανδημία ήρθε ο πόλεμος στην Ουκρανία για να δοκιμάσει τις αντοχές και την ενότητα της ΕΕ. Παρά το ότι καταγράφονται σημαντικές δυσκολίες, η Ρομπέρτα Μετσόλα είναι πεπεισμένη πως η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να συνεχίσει το ίδιο ενωμένη να αγωνίζεται για τις αξίες της, κτίζοντας ένα δυνατό παρόν και ένα ακόμη πιο δυνατό μέλλον. «Ο τρόπος με τον οποίο ανταποκριθήκαμε στην εισβολή στην Ουκρανία και το πώς πρέπει να συνεχίσουμε να απαντούμε είναι η λυδία λίθος των αξιών μας. Η ενότητα και η αποφασιστικότητα της απάντησής μας έχει προκαλέσει σύγχυση στους επικριτές μας και μας έκανε να αισθανθούμε περήφανοι που είμαστε Ευρωπαίοι», επεσήμανε.

Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στα θέματα μετανάστευσης. Όπως, είπε, πρόκειται για ένα ζήτημα που προκαλεί εντάσεις, καθώς τα κράτη-μέλη πρώτης γραμμής, όπως η Κύπρος αλλά και η πατρίδα της, η Μάλτα, σηκώνουν δυσανάλογο βάρος. Ως εκ τούτου, τόνισε, είναι επιτακτική ανάγκη η ΕΕ να γίνει πιο ενεργή, ώστε να βρει μια πιο κοινή ευρωπαϊκή απάντηση σε αυτή την πρόκληση, η οποία θα εξισορροπεί ανάμεσα στην ουσιαστική αλληλεγγύη και την υπευθυνότητα. Κανένα κράτος δεν πρέπει να αφεθεί μόνο του να επωμίζεται δυσανάλογη ευθύνη σε ό,τι αφορά στο μεγάλο αριθμό αφίξεων αιτούντων πολιτικού ασύλου αλλά όλες οι χώρες οφείλουν να συνεισφέρουν με αλληλεγγύη και σε μια σταθερή βάση, δήλωσε. Από τη συζήτηση δεν έλειψε και το θέμα που «καίει» αυτή τη στιγμή την ΕΕ, δηλαδή της ενέργειας. Η Ρομπέρτα Μετσόλα αναγνώρισε ότι οι Βρυξέλλες πρέπει να αλλάξουν την πολιτική τους.

-Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο και η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης έχει θέσει διάφορες προτάσεις, όπως η κατάργηση της ομόφωνης ψήφου. Το ζήτημα θα καταλήξει πιστεύετε με τους συνηθισμένους συμβιβασμούς που φέρνουν και την ανάλογη απογοήτευση; Ή μήπως αυτή τη φορά τα πράγματα μπορεί να οδηγήσουν σε αλλαγές;

-Ζούμε σε ταραχώδεις καιρούς. Μετά την πανδημία αντιμετωπίζουμε έναν πόλεμο στην Ευρώπη, κάτι που δεν είχαμε ποτέ φανταστεί ότι θα μπορούσε να συμβεί ξανά. Αν έχουμε μάθει κάτι, είναι ότι πρέπει να παραμείνουμε περισσότερο ενωμένοι από ποτέ, γιατί ακριβώς εδώ έγκειται και η δύναμή μας. Τώρα έχουμε να αντιμετωπίσουμε υψηλές πληθωριστικές τάσεις που επηρεάζουν όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, ωστόσο πρέπει καθημερινά να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι κάνουμε το σωστό με το να υποστηρίζουμε τις ηρωικές προσπάθειες της Ουκρανίας εναντίον της αυταρχικότητας του Βλαντιμίρ Πούτιν. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερασπίζεται τις θέσεις του και κάνει τις φωνές των πολιτών να ακουστούν. Ακολουθώντας τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, πιστεύω πως είναι κοινό αίσθημα στην Ευρώπη ότι χρειάζεται να αναθεωρήσουμε τις Συνθήκες μας σύμφωνα με τις νέες εποχές και να τις καταστήσουμε πιο αποτελεσματικές σε σημαντικούς τομείς όπως η υγεία, η ενέργεια και η άμυνα. Το Ευρωκοινοβούλιο καλεί για μια συνέλευση, η οποία θα είναι η καλύτερη πλατφόρμα για να συζητήσουμε το μέλλον.

-Πώς φαντάζεστε ότι θα μοιάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε δέκα χρόνια;

-Μου αρέσει να τη φαντάζομαι μεγαλύτερη, ασφαλέστερη, πιο δυνατή και περισσότερο ενωμένη που θα δημιουργεί ευκαιρίες για τους πολίτες της. Επίσης, θα ήθελα να καταστεί πιο ισότιμη και δικαιότερη, κυρίως για τις γυναίκες και τους νεότερους. Και την ίδια στιγμή πιο πράσινη και αυτόνομη ενεργειακά επειδή αυτό σημαίνει πως θα έχουμε ανακτήσει την ενεργειακή μας ανεξαρτησία από τρίτες χώρες και ότι θα έχουμε σταματήσει να χρηματοδοτούμε εμμέσως αυταρχικά καθεστώτα, όπως του Βλαντιμίρ Πούτιν.

-Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα και οι προκλήσεις που η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει σε αυτή τη φάση;

-Ο κόσμος μετά την 24η Φεβρουαρίου είναι ένας διαφορετικός κόσμος. Τα τελευταία χρόνια μάς δίδαξαν ότι οι μεγαλύτερες μας προκλήσεις αφορούν στην υγεία, στην ενέργεια και στην ασφάλεια. Ο τρόπος με τον οποίο ανταποκριθήκαμε στην παράνομη εισβολή στην Ουκρανία και το πώς πρέπει να συνεχίσουμε να απαντούμε είναι η λυδία λίθος των αξιών μας. Η ενότητα και η αποφασιστικότητα της απάντησής μας έχει προκαλέσει σύγχυση στους επικριτές μας και μας έκανε να αισθανθούμε περήφανοι που είμαστε Ευρωπαίοι. Αυτό πρέπει να είναι το σχέδιο για το μέλλον. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα αγωνίζεται πάντα για μια ισχυρότερη Ευρώπη και για όλα όσα σημαίνουν Ευρώπη, δηλαδή ελευθερία, δημοκρατία, κράτος δικαίου, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη και ίσες ευκαιρίες για όλους.

-Πώς αξιολογείτε τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ αντιμετώπισε τη μεταναστευτική/προσφυγική κρίση; Κατά τη γνώμη σας ποιες σημαντικές προκλήσεις παραμένουν άλυτες;

-Το μεταναστευτικό είναι ένα σύνθετο ζήτημα. Ήταν και θα συνεχίσει να είναι μια καθοριστική ευκαιρία αλλά και πρόκληση για την Ευρώπη. Ως εκ τούτου είναι επιτακτική ανάγκη η ΕΕ να γίνει πιο ενεργή, ώστε να βρει μια πιο κοινή ευρωπαϊκή απάντηση σε αυτή την πρόκληση, η οποία θα εξισορροπεί ανάμεσα στην ουσιαστική αλληλεγγύη και την υπευθυνότητα. Τα κράτη-μέλη πρώτης γραμμής όπως η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ιταλία αλλά και η πατρίδα μου η Μάλτα, σηκώνουν δυσανάλογο βάρος, αφού λόγω της γεωγραφικής τους θέσης είναι οι κύριες είσοδοι των διαδρομών προς την Ευρώπη. Όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να δράσουν με υπευθυνότητα και να δείξουν αλληλεγγύη στις χώρες πρώτης γραμμής.

Επίσης, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον περασμένο Φεβρουάριο ανάγκασε εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και δημιούργησε μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις στην ιστορία της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια. Είμαι περήφανη για το πώς η Ευρώπη ανταποκρίθηκε και αποτέλεσε παράδειγμα τόσο για την παροχή βοήθειας στην Ουκρανία όσο και στο να καταστεί υπόλογο το Κρεμλίνο. Και είμαι περήφανη για τη διεθνή συμμαχία που έχει δημιουργηθεί. Αυτό είναι ένα λαμπρό παράδειγμα, που η ΕΕ έδρασε γρήγορα και πάνω από όλα με ενότητα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ετοιμοπαράδοτες λύσεις που να μας επιτρέπουν να δρούμε ως Ένωση από τη μια και από την άλλη να προστατεύουμε τους ανθρώπους που το αξίζουν και να επιστρέφουμε εκείνους που δεν τους παρέχεται διεθνής προστασία. Είναι για αυτό το λόγο που η ΕΕ χρειάζεται να επικαιροποιήσει το νομικό της πλαίσιο μέσω της μεταρρύθμισης του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (CEAS) για να αντιμετωπίσει αυτήν την πρόκληση με βιώσιμες πολιτικές. Μια ανθεκτική Ευρώπη σε κρίσεις πολιτικού ασύλου και μετανάστευσης και ένα ανθεκτικό σύστημα Σένγκεν αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για το κοινό μας ευρωπαϊκό μέλλον.

Η ΕΕ τιμώρησε την Τουρκία για την Κύπρο με πάγωμα κεφαλαίων
-Γιατί η ΕΕ έδρασε άμεσα και επέβαλε κυρώσεις στη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία, όταν για τόσα χρόνια δεν έκανε ποτέ το ίδιο σε σχέση με την παράνομη τουρκική εισβολή στην Κύπρο;

-Ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και η Κυβέρνησή του ξεκίνησαν ένα βάρβαρο πόλεμο εναντίον της ανεξάρτητης, κυρίαρχης γειτονικής τους χώρας. Αυτή η απρόκλητη επίθεση αποτελεί μείζονα απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, καθώς και για τις αξίες μας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Επιπλέον, γινόμαστε μάρτυρες μιας επείγουσας ανθρωπιστικής κρίσης που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας και υπάρχουν ήδη εκατομμύρια πρόσφυγες και εσωτερικά εκτοπισμένοι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με σταθερό και ενωμένο τρόπο ενήργησε γρήγορα για την υπεράσπιση της ειρήνης, του Διεθνούς Δικαίου και του συστήματος που βασίζεται σε κανόνες.

Το 2004 η Κύπρος και φυσικά η χώρα μου, η Μάλτα, εντάχθηκαν στην ΕΕ. Πιστεύω ότι είναι ευρέως αποδεκτό ότι η Κύπρος αποτελεί πλέον, μια πιο ασφαλή χώρα, επειδή ακριβώς είναι μέλος αυτής της ευρωπαϊκής οικογένειας. Η ΕΕ έχει καταδικάσει απερίφραστα την τουρκική εισβολή και κατοχή ενός άλλου κράτους-μέλους και έχει υποστηρίξει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Η ΕΕ έχει τιμωρήσει την Τουρκία λόγω της συμπεριφοράς της έναντι της Κύπρου, παγώνοντας πολλά κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Σε αρκετές περιπτώσεις, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει παροτρύνει τα κράτη-μέλη να προχωρήσουν περισσότερο, αλλά όπως γνωρίζετε, αυτή είναι μια απόφαση που ανήκει αποκλειστικά στο Συμβούλιο όπου απαιτείται ομοφωνία. Επίσης, υπενθυμίζω ότι η ΕΕ έχει αναλάβει πολύ πιο ενεργό ρόλο στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού και έχει συμμετάσχει σε υψηλό επίπεδο σε αρκετούς γύρους διαπραγματεύσεων. Όπως είπα στην πρώτη μου ομιλία ως Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση «δεν μπορεί ποτέ να είναι πραγματικά ολόκληρη όσο η Κύπρος παραμένει διχασμένη». Αυτό είναι κάτι που πραγματικά πιστεύω.

Κανένα κράτος δεν μπορεί να αφεθεί μόνο απέναντι στις ροές μεταναστών
-Με ποιο τρόπο η ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να βοηθήσει τα κράτη πρώτης γραμμής όπως η Κύπρος, που δέχονται τεράστιους αριθμούς μεταναστών και προσφύγων;

-Κανένα κράτος δεν πρέπει να αφεθεί μόνο του να επωμίζεται δυσανάλογη ευθύνη σε ό,τι αφορά στο μεγάλο αριθμό αφίξεων αιτούντων πολιτικού ασύλου. Όλα τα κράτη-μέλη οφείλουν να συνεισφέρουν με αλληλεγγύη και σε μια σταθερή βάση. Για παράδειγμα, αν ρίξουμε μια ματιά στην καταστροφική κατάσταση στην Ουκρανία βλέπουμε μια απόδειξη πως η Ευρώπη χρειάζεται μια ολιστική, εξισορροπημένη προσέγγιση στο μεταναστευτικό. Πρέπει να λάβουμε υπόψη τις νόμιμες ανησυχίες σε θέματα ασφαλείας, αλλά ταυτόχρονα και τις ηθικές υποχρεώσεις, βάζοντας την ανθρωπιά πρώτη εξίσου. Πρέπει να είμαστε δίκαιοι με αυτούς που χρειάζονται προστασία, σταθεροί με αυτούς που δεν χρειάζονται και σκληροί με αυτούς που επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν τους πλέον αδύναμους και ξεδιάντροπα παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Μνημόνιο Συναντίληψης που υπογράφηκε φέτος μεταξύ της κυπριακής Κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης όσον αφορά τη διαχείριση του μεταναστευτικού είναι ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων μεταναστευτικών προκλήσεων, με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η Κύπρος.

Να απεγκλωβιστούμε από τη ρωσική ενέργεια
-Η Ευρώπη αναζητεί τρόπους για να απομακρυνθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο. Πόσο γρήγορα μπορεί να επανακτήσει την ανεξαρτησία της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, χωρίς την ίδια στιγμή οι Ευρωπαίοι καταναλωτές να πληρώσουν τεράστιο τίμημα;

-Αν μάθαμε κάτι από αυτή την κρίση είναι ότι επιβάλλεται να αλλάξουμε το ενεργειακό μας μοντέλο και για αυτό πρέπει να εστιάσουμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, στην επέκταση της υποδομής πράσινης ενέργειας στην ΕΕ, όπως και στη βελτίωση των διασυνδέσεων. Χρειάζεται οπωσδήποτε να απεγκλωβιστούμε από τη ρωσική ενέργεια, αλλά χρειάζεται αρκετός χρόνος, διότι η Ρωσία έχει μετατραπεί από έναν από τους κύριους προμηθευτές ενέργειάς μας σε απειλή για τη δημοκρατία και όλα όσα πρεσβεύει η ΕΕ. Το λάθος μας ήταν, σε πρώτη φάση, να βασιστούμε στο φυσικό αέριο και το πετρέλαιο μιας αυταρχικής κυβέρνησης όπως αυτής του Πούτιν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα έξι πακέτα κυρώσεων που έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής, τα οποία περιλαμβάνουν ισχυρούς περιορισμούς σε ρωσικές τράπεζες και εταιρείες, στοχεύουν στη διόρθωση αυτής της κατάστασης, ενώ ταυτόχρονα κινούνται προς τη μηδενική εξάρτηση παρά τις απειλές και τον εκβιασμό που είχαμε να αντιμετωπίσουμε.

Θα χρειαστεί να περάσει κάποιο χρονικό διάστημα προτού πιάσουμε τους στόχους μας για μείωση της ενεργειακής εξάρτησης που αντιμετωπίζουμε σήμερα, ωστόσο είμαι πεπεισμένη πως θα τα καταφέρουμε. Δεν είναι πάντως η στιγμή να κάνουμε πίσω σε ό,τι αφορά στους κλιματικούς μας στόχους. Υλοποιώντας τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας είναι ο καλύτερος τρόπος για να απομακρυνθούμε από την τοξική εξάρτηση από αναξιόπιστους εταίρους.

Βρισκόμαστε επίσης υπό πρωτοφανείς πιέσεις λόγω του πληθωρισμού σε πολύ ψηλά επίπεδα. Πολλά κράτη-μέλη ακόμη δεν φαίνεται να έχουν πιάσει κορυφή. Χρειαζόμαστε μια σταθερή, σαφή και ενωμένη προσέγγιση που να δείχνει ότι είμαστε όλοι μαζί σε αυτό, ενώ υποστηρίζουμε σταθερά τις αξίες μας. Δεν υπάρχει θαυματουργή λύση που να ταιριάζει σε όλους για τον κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο που αντιμετωπίζουμε, και τίποτα δεν πρέπει να είναι εκτός συζήτησης, όταν αναζητούμε λύσεις για την άμβλυνση των επιπτώσεων του πολέμου.

-Μήπως έφτασε η στιγμή η ΕΕ να στραφεί στο φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου;

-Είναι ξεκάθαρο πως χρειάζεται να αναζητήσουμε εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου ως μια μεταβατική πηγή ενέργειας. Ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η αξιοπιστία και η σταθερότητα στην παροχή. Η ΕΕ χρειάζεται να προσεγγίσει όλους τους πιθανούς εταίρους που μπορούν να προσφέρουν βιώσιμη παροχή φυσικού αερίου σε λογικές τιμές. Οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου είναι αναμφισβήτητα ανάμεσα στους πιθανούς εταίρους.

Αλληλεγγύη για την Ουκρανία
-Πώς αξιολογείτε το ρόλο της ΕΕ στην ουκρανική κρίση; Πιστεύετε πως η ΕΕ κάνει αρκετά; Ποια άλλα μέτρα θα μπορούσαν να παρθούν;

-Είναι σαφές πως η ΕΕ διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο υποστηρίζοντας την Ουκρανία και το λαό της. Αντιδράσαμε απέναντι σε αυτή την απίστευτη επιθετικότητα με πρωτοφανή αλληλεγγύη, ιδιαίτερα με όσους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και με μια ισχυρή και ενιαία απάντηση που περιλαμβάνει έξι πακέτα κυρώσεων κατά της Ρωσίας, όπως επίσης και με τη χρήση της Ευρωπαϊκής Διευκόλυνσης Ειρήνης για την αποστολή όπλων στους Ουκρανούς. Ωστόσο, πάντα είναι δυνατόν να κάνουμε περισσότερα και σε αυτό το πλαίσιο, με χαρά βλέπω ότι έχουν γίνει τώρα βήματα για την εφαρμογή ενός έβδομου πακέτου κυρώσεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έλαβε επίσης την ιστορική απόφαση να χορηγήσει καθεστώς υπό ένταξη χώρας στην Ουκρανία και τη Μολδαβία. Είναι πολύ σημαντικό να δίνουμε ελπίδα στους ανθρώπους που αγωνίζονται για τις αξίες μας.

-Αν ο πόλεμος συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα μπορέσει η ΕΕ να επιδείξει την ίδια αλληλεγγύη και ενότητα, όπως τώρα;

-Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στην πανδημία και στον πόλεμο να μας κουράσουν. Η δουλειά μας ως Ευρωπαίοι ηγέτες είναι να εξηγήσουμε στους λαούς μας ότι ο κόπος τους θα επιβραβευθεί στο μέλλον και ότι η απάντησή μας είναι πιο δυνατή όταν είμαστε ενωμένοι. Είναι εις γνώση μας οι αυξήσεις των τιμών και οι δυσκολίες στην προμήθεια ενέργειας, ωστόσο αυτές οι θυσίες είναι μικρές αν συγκριθούν με το κόστος που καταβάλλει ο ουκρανικός λαός. Η Ευρώπη οφείλει στους Ουκρανούς να συνεχίσει με την ίδια στάση και θα βγούμε πιο δυνατοί και πιο ενωμένοι από αυτή την κρίση.