Θα σας πείραζε να μην ξαναφάτε ποτέ φράουλες; Ή μπανάνες; Θα σας λείψει το αβοκάντο αν το στερηθείτε; Μπορείτε να φανταστείτε τη ζωή χωρίς σοκολάτα; Τα πρωινά σας χωρίς καφέ;

Της Ιφιγένειας Κοντού

Φράουλες

Υπάρχει χώρα του δυτικού κόσμου που να μην αγαπάει τις φράουλες; Σε γλυκά και παγωτά, σε milk shakes και χυμούς, σε μαρμελάδες ακόμη και στις πολύχρωμες σαλάτες, η φράουλα βρίσκει θέση παντού. Επόμενο είναι η αγορά να διαθέτει τεράστιες ποσότητες από το αγαπημένο φρούτο. Από το 1970 έως το 2013, η παραγωγή φράουλας εξαπλασιάστηκε και οι ΗΠΑ έγιναν η πρώτη χώρα σε παραγωγή φράουλας στον κόσμο.

Η Φλόριντα και η Καλιφόρνια μαζί παράγουν το 95% από τις φράουλες που τρώνε οι ΗΠΑ. Μόνο η Καλιφόρνια παράγει γύρω στο ένα δισεκατομμύριο ουγγιές (pounds) τον χρόνο. Αν όλες οι φράουλες που παράγονται στην Καλιφόρνια έμπαιναν η μία δίπλα στην άλλη, θα τύλιγαν την υδρόγειο 15 φορές!

Η άλλη πολιτεία που παράγει μεγάλη ποσότητα φράουλας είναι το Όρεγκον. Φράουλες όμως παράγονται σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ, στον Καναδά και σε όλο τον κόσμο. Οι Αμερικανοί καταναλώνουν 8 pounds φράουλες ανά άτομο τον χρόνο (κάθε pound ισοδυναμεί με 0,4536 kg). Από αυτή την ποσότητα, το 75% είναι φρέσκες φράουλες και το υπόλοιπο κατεψυγμένες.

Μόνο που οι φράουλες χρειάζονται συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες και τα τελευταία χρόνια -όσο κι αν ο Πρόεδρος Τραμπ αρνείται ότι υπάρχει υπερθέρμανση του πλανήτη- ο πολύ ζεστός καιρός διατάραξε τον κύκλο της φράουλας που δεν άνθισε την κατάλληλη εποχή, αυτό οδήγησε σε μειωμένη παραγωγή και ακολούθως, σε αύξηση των τιμών.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν είναι ένα ευφάνταστο σενάριο, είναι πραγματικότητα. Ίσως ο Πρόεδρος το καταλάβει όταν οι φράουλες λείψουν από το τραπέζι του.

Μπανάνες

Πριν από πενήντα χρόνια, οι μπανάνες ήταν πολύ καλύτερες. Είχαν πιο έντονη γεύση, κρατούσαν περισσότερο, ωρίμαζαν φυσικά δίχως τεχνητά μέσα. Δεν ήταν καν η ίδια ποικιλία μπανάνας που τρώμε σήμερα. Οι μπανάνες τότε ανήκαν στην ποικιλία cultivar.

Οι μπανάνες που φτάνουν σήμερα στα περισσότερα super market είναι της ποικιλίας Cavendish η οποία απειλείται από μια νέα ασθένεια ονόματι «Tropical Race 4». Η ασθένεια επιτίθεται στο φυτό εμποδίζοντάς το να αντλήσει νερό και θρεπτικά στοιχεία από το έδαφος. Πρόκειται στην ουσία για έναν μύκητα ονόματι Fusarium που βρίσκεται στο χώμα και με κάποιον τρόπο παρεισφρέει στο αγγειακό σύστημα του φυτού. Μεταφέρεται με τη σκόνη από το ένα μέρος στο άλλο απειλώντας την παραγωγή σε διάφορες χώρες. Ευτυχώς, η μπανάνα καλλιεργείται σε 100 χώρες του κόσμου, πρώτη σε παραγωγή είναι η Ινδία που καλλιεργεί και δικές της ποικιλίες, η Αφρική επίσης παράγει μεγάλη ποσότητα ενώ πρώτη χώρα σε εξαγωγές μπανάνας είναι ο Ισημερινός. Όσο περισσότερες χώρες καλλιεργούν μπανάνες τόσο λιγότερες οι πιθανότητες να εκλείψει.

Αβοκάντο

Στην Αμερική έχει ξεσπάσει τα τελευταία χρόνια μια τρέλα για αβοκάντο. Μια μανία που μεγαλώνει με τρελούς ρυθμούς! Από τα αβοκάντο που καταναλώνονται στις ΗΠΑ., το 80% εισάγεται από το Μεξικό. Μιλάμε για 2,14 δισεκατομμύρια pounds. (1 pound ισοδυναμεί με 0,4536 kg). Το υπόλοιπο παράγεται στη χώρα, με τα μισά από αυτά να καλλιεργούνται στην Καλιφόρνια. Το πρόβλημα είναι ότι το αβοκάντο χρειάζεται τροπικό κλίμα και η αμερικανική καλλιέργεια γίνεται στην έρημο! Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι το αβοκάντο ρουφάει απίστευτες ποσότητες νερού για να καλλιεργηθεί. Οι αγρότες της Καλιφόρνια, πληρώνουν αυτό το νερό...χρυσό.

Για να μιλήσουμε με αριθμούς: χρειάζονται 72 γαλόνια νερού για την παραγωγή μιας ουγγιάς αβοκάντο, ενώ για παράδειγμα, για μια ουγγιά ντομάτες χρειάζονται μόλις 9 γαλόνια. (Υπολογίστε 3,785 λίτρα για κάθε γαλόνι). Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, καθώς οι λίμνες της Καλιφόρνια στραγγίζουν με γοργό ρυθμό, το γκουακαμόλε τείνει να γίνει από αγαπημένη λιχουδιά, σπάνιο έδεσμα και πολύ σύντομα, μια νόστιμη ανάμνηση.

Σοκολάτα

Ίσως κάπου να το χει πάρει το μάτι σας, σε κάποια είδηση ή κάποιο άρθρο... Η σοκολάτα μπορεί να μην έχει μέλλον μεγαλύτερο από δύο ή τρεις δεκαετίες. Σύντομα, μπορεί να είναι είδος πολυτελείας. Γιατί; Το 90 τοις εκατό των περιοχών που τώρα καλλιεργούν κακάο, δεν θα είναι πλέον κατάλληλες για την καλλιέργεια αυτή μέχρι το 2050.

Η αλήθεια είναι ότι το κακάο δεν είναι ένα «καλόβολο» φυτό. Για να μεγαλώσει και να ευδοκιμήσει χρειάζεται αρκετές προϋποθέσεις: γύρω στις 20° βόρεια ή νότια του ισημερινού, αρκετή υγρασία και καλό χώμα. Αν μία από αυτές τις προϋποθέσεις λείψει, το κακάο θα μαραθεί και θα πεθάνει. Πολλές όμως από τις φυτείες κακάο βρίσκονται σε περιοχές που η μέση θερμοκρασία δεν είναι πλέον σταθερή όπως παλιότερα, κι επομένως οι συνθήκες δεν είναι πλέον ιδανικές για τα φυτά κακάο.

Μια πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη από το Διεθνές Κέντρο για την τροπική γεωργία (International Center for Tropical Agriculture (CIAT) ) αποκαλύπτει ότι η Γκάνα και η Ακτή Ελεφαντοστού είναι πιθανόν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας 2030 να έχουν γίνει πολύ «καυτές» για τις φυτείες κακάο. Κάθε αύξηση στη θερμοκρασία σημαίνει ότι το πολύ ευαίσθητο στη θερμότητα κακάο θα «αγωνίζεται» να βρει αρκετό νερό και οι καρποί του θα συρρικνώνονται.

Οι μικροκαλλιεργητές σε αυτές τις δύο χώρες προμηθεύουν πάνω από το μισό της παγκόσμιας παραγωγής κακάο. Επόμενο είναι να μειωθεί η ποσότητα σοκολάτας που θα κυκλοφορεί και να ανέβουν οι τιμές στην παγκόσμια αγορά. Εκτός κι αν οι χώρες της Δυτικής Αφρικής στραφούν στην «έξυπνη» γεωργία (climate –smart agriculture) και μπορέσουν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες.

Καφές

Σε μια παλιά αμερικανική κωμωδία, οι επιβάτες ενός αεροπλάνου δέχονται ήρεμα τα νέα ότι ο κινητήρας του αεροσκάφους δεν λειτουργεί αλλά μόλις ανακοινώνεται ότι δεν υπάρχει καφές, πανικός καταλαμβάνει ακόμη και τους πιο ψύχραιμους.

Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τη ζωή δίχως καφέ. Κι όμως, μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε πέρσι (2017 study) δείχνει ότι η κλιματική αλλαγή απειλεί ταυτόχρονα τόσο τις περιοχές που καλλιεργούνται οι κόκκοι καφέ όσο και το είδος που συμβάλλει σημαντικά στην καλλιέργεια: τις μέλισσες. Πόσο σημαντικές είναι οι μέλισσες στην καλλιέργεια καφέ; Υπάρχει μια τέλεια οικολογική κοινότητα που σχηματίζεται από τις καλλιέργειες καφέ και τους επικονιαστές, δηλαδή τις μέλισσες. Καθώς οι μέλισσες επικονιάζουν καλλιέργειες καφέ, όχι μόνο αυξάνουν την παραγωγή αλλά και βελτιώνουν την ποιότητα των κόκκων. (Μόνο η καλή επικονίαση μπορεί να οδηγήσει στην ιδανική ανάπτυξη του σπόρου, στη βάση δηλαδή για τους καλύτερους καρπούς ως προς το μέγεθος και την ποιότητα).

Όσο τέλειος είναι αυτός ο οικολογικός κύκλος, άλλο τόσο και ευαίσθητος. Μια μικρή αλλαγή μπορεί να τον διαταράξει. Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες και ο απρόβλεπτος καιρός για παράδειγμα, απωθούν τις μέλισσες εμποδίζοντας έτσι τη γονιμοποίηση. Επιπλέον, το 88% των περιοχών της Λατινικής Αμερικής που είναι κατάλληλες για φυτείες καφέ θα μπορούσαν να μειωθούν μέχρι το 2050.

Για τις περισσότερες από τις 70 χώρες με φυτείες καφέ, η παραγωγή αυτή είναι πολύ σημαντική για την οικονομία τους. Παράδειγμα: για το Μπουρούντι ο καφές αντιπροσωπεύει το 59% των εσόδων του από εξαγωγές. Για την Αιθιοπία, το 33% των εξαγωγών της, για τη Νικαράγουα, το 17%. Αν οι φυτείες καφέ εξαφανιστούν, θα επηρεαστούν άμεσα περισσότεροι από 120 εκατομμύρια άθρωποι που ζουν από την καλλιέργεια καφέ.

Υπερθέρμανση του πλανήτη, αποψίλωση μεγάλων εκτάσεων, υπερκαλλιέργεια στραγγίζουν τη γη κάνοντάς την ολοένα και πιο φτωχή. Επόμενο είναι να μειώνονται και τα δώρα που έχει να μας δώσει.